تواضع انسان دانا

إِذا تَفَقَّهَ الرَّفیعُ تَواضَعَ

انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانایى رسد، متواضع مى شود.

 (غررالحکم، ص285)

قرآن ؛ کتاب جامع و کامل

اَلا اِنَّ فیهِ عِلمَ مایَأتى و َالحَدیثَ عَنِ المَاضى و َدَواءَ دائِکُم و نَظمِ ما بَینَکُم

امام علی (ع): آگاه باشید که دانش آینده، اخبار گذشته و درمان دردهایتان و نظم میان شما در قرآن است.

(نهج البلاغه، ص 223)

دانش ؛ نابود کننده جهل

اَلعِلمُ قاتِلُ الجَهلِ

امام علی (ع): دانش ، نابود کننده نادانى است.

(غررالحکم و دررالکلم ، ص56)

لزوم پرهیز از مستی ها

یَنبَغى لِلعاقِلِ اَن یَحتَرِسَ مِن سُکرِ المالِ وَ سُکرِ القُدرَةِ ، وَ سُکرِ العِلمِ ، وَ سُکرِ المَدحِ وَ سُکرِ الشَّبابِ ، فَاِنَّ لِکُلِّ ذالِکَ ریاحا خَبیثَةً تَسلُبُ العَقلَ وَ تَستَخِفُّ الوَقارَ

امام علی (ع): سزاوار است که عاقل ، از مستى ثروت، قدرت ، دانش ، ستایش و مستى جوانى بپرهیزد، چرا که هر یک را بادهاى پلیدى است که عقل را نابود مى‏کند و وقار و هیبت را کم مى‏نماید.

(غرر الحکم، ص 797)

فواید دانش

پاِنَّ العِلمَ حَیاةُ القُلوبِ وَ نورُ البصارِ مِنَ العَمى وَ قُوَّةُ البدانِ مِنَ الضَّعفِ

امام علی (ع): به راستى که دانش، مایه حیات دل‏ها، روشن کننده دیدگان کور و نیروبخش بدن‏هاى ناتوان است.

(تحف العقول، ص 28)

بهترین علم

خَیرُ العِلمِ مانَفَعَ

امام علی (ع): بهترین علم آن است که مفید باشد.

(غررالحکم و دررالکلم،ص 354)

زکات دانش

زَکاةُ العِلمِ بَذلُهُ لِمُستَحِقِّهِ وَإجهادُ النَّفسِ فِى العَمَلِ بِهِ

امام علی (ع): زکات دانش، آموزش به کسانى که شایسته آنند و کوشش در عمل به آن است.

(غرر الحکم و درر الکلم،ص391)

فضای ظرف دانش

کُلُّ وِعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ إِلاّ وِعاءُ العِلمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ

امام علی (ع) : فضاى هر ظرفى در اثر محتواى خود تنگ‏تر مى‏ شود مگر ظرف دانش که با تحصیل علوم، فضاى آن بازتر مى ‏گردد.

(نهج البلاغه ، ص505)

همسفر نشدن با انسان متکبر

لا تَصحَبَنَّ فی سَفَرٍ مَن لا یَری لَکَ الفَضلَ عَلَیهِ کَما تَری لَهُ الفَضلَ عَلَیکَ .

امام علی (ع): با کسی که خودش را از تو برتر می بیند همسفر مشو .

(بِحارُالاَنوار ، ج 73 ، ص 267)

عملی که باعث تحقیر می شود

مَن خالَطَ الاَنذالَ حُقِّرَ .

امام علی (ع): هر کس با افراد پست همراهی و هم نشینی نماید تحقیر می شود .

(بِحارُالاَنوار ، ج 2 ، ص 205)

همنشینی با فضلا و نیکان

مُواصَلَةُ الاَفاضِلِ تُوجِبُ السُّمُوَّ .

امام علی (ع): با فضلا و نیکان همراهی و هم نشینی کردن موجب بلندی و رفعت جایگاه اجتماعی انسان است .

(غررالحکم ، ج 2 ، ص 760)

پرهیز از انسان شریر و فاسد

لا تَصحَبِ الشَّریرَ فَإنَّ طَبعَکَ یَسرِقُ مِن طَبعِهِ شَرّاً وَ اَنتَ لا تَعلَمُ .

امام علی (ع): از همراهی با انسان شریر و فاسد بپرهیز که طبیعتت به طور نا خود آگاه ، بدی و ناپاکی را از طبعِ منحرف او می گیرد و تو از آن بی خبری .

(بحارالانوار ، ج 71 ، ص 196 و 199 – جوان فلسفی ، ج 2 ، ص 313)

تحقیق در مورد همسفر و همسایه

قالَ عَلی (ع) فی وَصیَّتِهِ لِلحَسَنِ (ع): سَل عَنِ الرَّفیقِ قَبلَ الطَّریقِ وَ عَنِ الجارِ قَبلَ الدّارِ .

حضرت علی (ع) در وصیتش به امام حسن (ع) فرمود: قبل از سفر رفیق و همراهت را گزینش نما و قبل از خریدِ خانه از همسایه های آن خانه تحقیقِ کامل به عمل آور .

(بِحارالانوار ، ج 73 ، ص 229)

مراقبت از زن

اَلنِّساءُ لَحمٌ عَلی وَضَمٍ اِلّا ما ذُبَّ عَنهُ .

امام علی (ع): زنان همچون گوشتی هستند که بر تختۀ قصاب است (یعنی درنده خویان همیشه در پی ربودن آن هستند) مگر آنکه از آن دفاع شود و مراقبت گردد .

(غرر الحکم مترجم ، ج 1 ، ص 4 ، حدیث 1979)

زن ؛ دسته گل

اِنَّمَا المَرأةُ رَیحانَةٌ .

امام علی (ع): همانا زن دسته گل است .

(بحارالانوار ، ج 10 ، ص 253)